گفت و گوی اختصاصی هومن شریفی یکی از فعالین سیاسی با کاسپین ماکان، کنشگر سیاسی و فعال حقوق بشر.
توجه به سومین سالگرد جنبش آزادی خواهی مردم ایران و کشته شدن بسیاری از مبارزان راه آزادی، بهانه ایست تا اشاره ای به یکی از نمادهای حق جویانه زنان ایران زمین داشته باشیم: ندا آقاسلطان.
دختری که اگرچه گرایش سیاسی به جناح های حکومتی ایران نداشت، و حتی در انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ شرکت نکرده بود، اما در اعتراضات خیابانی خرداد ۸۸ برای احقاق حقوق انسانی ملت ایران و اعتراض به ظلم و ستم، به خیابان آمد و هدف گلوله عوامل سرکوبگر حکومت اسلامی قرار گرفت. گرچه رسانه های وابسته به رژیم و برخی اصلاح طلبان سعی کرده اند چهره اصلی ندا آقاسلطان را مخدوش و در صورت امکان مصادره به مطلوب کنند، اما نامزد ندا، کاسپین ماکان که خود روزنامه نگار و فیلمساز بوده، با به خطر انداختن جان خود، موفق شد تا مانعِ رسیدن آنان به اهداف فریبکارانه شان شود و چهره حقیقی ندا را نمایان ساخته و حرف های او را به گوش جهانیان برساند. در گفت و گویی با کاسپین ماکان که به مناسبت سومین سالروز کشته شدن ندا آقاسلطان انجام شد، سعی کردیم حرف هایی ناگفته را از زندگی ندا و نگاه او به دنیا و مسائل جامعه ایران بازگو کنیم.
پرسشگر: آقای ماکان، پس از کشته شدن ندا شما اولین کسی بودید که تصاویر ندا را برای معرفی به مردم جهان منتشر کرده و اخبار و حقایق راجع به این جنایت را در رسانه های بین المللی فاش کردید. و بسیاری از ناگفته های زندگی ندا را از زبان شما شنیده ایم. در این فرصت می خواهیم، از دیدگاه ندا نسبت به اجحاف حکومت ایران درباره زنان و دختران ایرانی بدانیم؛ که به نظر می رسد یکی از مهم ترین انگیزه های او برای پیوستن به مبارزات حق طلبانه ملت ایران بوده است و با توجه به رابطه نزدیک شما و ندا، لطفاً به شکل کامل تری برای ما از دیدگاه های ندا بگویید.
کاسپین ماکان: درباره حقوق زنان در جامعه، ندا کمی پا فراتر می گذاشت و اصولاً هیچ مرز و تفاوتی بین زن و مرد قائل نبود. او معتقد بود همه اقشار مردم، زن و مرد، کوچک و بزرگ در زیر قوانین نا به خردانه و بدوی حکومت شانه خم کرده اند. ندا نیز از این قاعده مستثنی نبود و صدمات بسیاری بر زندگی شخصی اش وارد شد. از جمله آن ها، انصراف از تحصیل که به ناچار به خاطر فشارهای مضاعف در محیط دانشگاه و خارج از آن صورت پذیرفت و یا مسائل خصوصی تر که در تجربه اول زندگی مشترکش به میان آمد را می توان نام برد.
دغدغه او احقاق حقوق مردم، فارغ از جنسیت آن ها بود. این اندیشه ندا را، ما در عمل به وضوح شاهد بودیم. او همانند بسیاری از دختران و زنان دیگر همگام با مردان و حتی شجاعانه تر با فریادی رسا به مخالفت با رژیم انسان ستیز پرداخت تا جایی که دلیرانه مقابل گلوله دشمن قرار گرفت. و در این راه از عشق، زندگی و حتی جانش گذشت.
پرسشگر: ببخشید که آن روزهای تلخ را برای شما یادآوری می کنم. بلافاصله پس از قتل ندا، شما از اولین مصاحبه های خود تا کنون بارها به اینکه ندا رای نداده بود اشاره کرده اید. اصولاً دیدگاه ندا در مورد عدم شرکت در انتخابات و تحریم آن چه بود؟
کاسپین ماکان: اجازه بدهید که یکبار دیگر به طور واضح و روشن بگویم که ندا نه تنها در انتخابات نمایشی 88 ، بلکه در هیچ انتخابات دیگری نیز شرکت نکرده بود و با افتخار می گفت: که هیچ وقت رای نداده و شناسنامه اش پاک است. و البته پاک باقی ماند.
ندا در حقیقت انتخابات را تحریم کرده بود. استدلالش این بود: که از میان بیش از 2 هزار نفر، 4 نفر از عوامل با سابقه تبهکارانه و جنایتکارانه رژیم، از سوی حاکمیت اسلامی برای نامزدی در انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری مورد تایید قرار گرفته اند. به عبارتی دیگر این افراد نمایندگان مورد اعتماد رژیم اسلامی هستند؛ بنابراین رای ما به هریک از این افراد، در حقیقت خیانتِ به خود ماست؛ که باعث بقای بیشتر رژیم و طبعاً تحملِ فشار و خفقان گسترده خواهد بود. پس چه فرقی دارد که ما به کدامیک از آن ها رای دهیم. آنان فقط مهره های یک بازی هستند که سیستم حکومت اسلامی آن ها را به هر سو که می خواهد، حرکت می دهد. ندا، حکومت اسلامی را بی اساس می دانست و مشکلات و معضلات متعدد در جامعه را از سوی آن پنداشته و باور داشت که سیستم رژیم اسلامی که منشاء تمامی مشکلات مردم است، بایستی از بین برود.
به هر شکل پس از اعلام نتایج و تقلب در انتخابات، ندا از همان روز نخست یعنی شنبه بیست و یکم خرداد ماه به جمع معترضان و مخالفان پیوست. البته نه به دنبال رای از دست رفته. بلکه زمینه را مساعد دید برای مخالفت با رژیم ضّد انسانیِ اسلامی. و این همان چیزی بود که همیشه انتظار داشت.
پرسشگر: از آغاز دهه 80 شمسی، ما در ایران شاهد رشد فعالیت های مدنی و تشکل یافتن زنان برای تغییر مناسبات ناعادلانه اجتماعی بوده ایم. پژوهشگران اجتماعی بعضاً با عنوان گذار به جامعه مدنی از آن یاد کرده اند. طی دو سال گذشته در میان آنچه که شما از ندا روایت کرده اید، دیدگاه ندا نسبت به مبارزات مدنی زنان یکی از نقاطی بوده که کمتر مورد اشاره قرار گرفته است. آیا ندا شخصاً فعالیت و تلاشی در حوزه جامعه مدنی و پویش زنان داشت؟
کاسپین ماکان: ندا هیچ گونه فعالیت رسمی و جدی سیاسی و مدنی نداشت، به این دلیل که هنوز، در موقعیت و شرایط مناسبی برای آن قرار نگرفته بود. اما موضوع دیگری که حائظ اهمیت بود این است که ندا همیشه می گفت: این ما هستیم که باعث ایجاد این همه نابرابری و بی عدالتی می شویم. به این منظور که مظلوم، ظالم را می پروراند. به همین دلیل همواره به دنبال راه حل های کاربردی بود. با این حال فکر میکنم او به اندازه صدها فعال سیاسی و مدنی توانست اثری عمیق در میان نه تنها مردمِ ایران، بلکه بسیاری از مردم جهان بگذارد. ندا آگاهانه با تقدیم جانش بی اغراق بزرگ ترین پیام برابری، آزادی و صلح را به ارمغان آورد. اما برای توضیح بیشتر، همان گونه که پیش از این اشاره کردم، وی باور داشت که همه مردم، زنان و مردان بایستی مسئولیت پذیر بوده و نسبت به حقوق پایمال شده خود، به پا خیزند. وقتی عده ای از مردم برای اعتراض به حاکمیت اسلامی به خیابان ها آمدند، بی درنگ ندا، در کنار آنان قرار گرفت و از همان زمان بود که نتیجه اندیشه و تفکرش را به مرحله عمل رساند. و بسیار فعالانه و در عین حال همانند یک سرباز بی باک برای دفاع از حقوق انسانی خود به مردم در مقابل مزدوران حکومتی ایستادگی کرد.
رفتار ستایش آمیز ندا برای آزادی، نمونه روشنی از اندیشه دختران و زنان ایران زمین است، که شوربختانه این دسته از هم وطنان بیش از مردان دچار صدمات ناشی از قوانین ضدّ بشری حکومت اسلامی قرار گرفته اند. می خواهم در این باره به نکته ای اشاره کنم که هرگز در مورد آن تا به حال صحبتی نکرده بودم. و آن اینکه؛ ندا برای اعتراض به حقوق نابرابر میانِ زنان و مردان در بیش از 90 درصد اوقات بدون هیچ پوششی بر روی سرش رانندگی می کرد و از همه مهم تر، در بسیاری از مواقع که در اعتراضات و درگیری ها شرکت داشت، پارچه روی موهایش را از سرش بر می داشت و در آن زمان که بسیاری، سکوت اختیار کرده و یا در نهایت شعار یک یا حسین تا میرحسین می دادند، او فریاد مرگ بر دیکتاتور و مرگ بر حکومت اسلامی سر می داد.
و این حرکت خشم مزدوران رژیم را برانگیخت و دستور قتل وی با برنامه ریزی قبلی صادر شد.
پرسشگر: منظور شما این است که ندا، به نشانه اعتراض در درگیری ها، کشف حجاب می کرد؟
کاسپین ماکان: بله. دقیقاً همین کار را می کرد. البته من با او به تظاهرات نمی رفتم. ولی ندا همه اتفاقات را با جزئیات برایم تعریف می کرد.
پرسشگر: بله موافقم. به جرات می توان گفت ندا آقاسلطان در راهی که برای مبارزه با حکومت ایران پیمود، امروز سرمشق بسیاری از مبارزین راه آزادی قرار گرفته است. و مظلومیت ندا وجدان های بیدار بسیاری را در داخل و خارج از ایران تحت تاثیر قرار داده است. و حتی شاید احساس مسئولیت در مقابل خون ندا و کشته شدگان حوادث سه سال گذشته یکی از دلایلیست که باعث شد برخی فعالین سیاسی نزدیک به حکومت ایران نیز به عنوان مثال انتخابات مجلس نهم را تحریم کنند و این نشان از تاثیرات وی دارد.
به عنوان آخرین سوال، به نظر شما اگر امروز ندا زنده بود، با توجه به شرایط کشور چه خواسته ای از فعالین جنبش آزادی خواهی مردم داشت؟
کاسپین ماکان: شاید شما تصدیق می فرمایید که ندا و نداها هرگز نرفته اند و میان ما جاودان شده اند. به خواسته های ندا قبلاً اشاره کرده ام. پس خواسته او برقراری عدالت و دمکراسی حقیقی برای همگان است. خالی از لطف نیست که برای مخاطبان شما بگویم؛ که ندا با اینکه تقریباً یکسال در دانشگاه، در رشته الاهیات تحصیل می کرد، به هیچ دین و مذهبی اعتقاد نداشت. ضمن اینکه به پیروان مذاهب و ادیان احترام می گذاشت، اما به شدت مخالف هر نوع مداخله مکاتب دینی در جامعه بود. بنابراین یکی از مهم ترین خواسته های وی تلاش برای داشتن یک جامعه سکولار و دمکرات برای ایران بود.
با سپاس از همراهیتان
منبع: پارس دیلی نیوز
